35 năm gắn bó với cây sâm trúc

Gian khổ di thực cây sâm     

          Giữa tháng 5 này, chúng tôi đi công tác tại xã Trà Linh. Khi vào nóc Măng Lùng thuộc thôn 2 hỏi nhà anh Hồ Văn Du, người trong làng cho biết, cả gia đình này đang ở trên Trạm dược liệu giữ sâm trúc vì đây đang là mua sâm ra hoa, kết trái. Vậy là chúng tôi phải leo núi hơn 3 tiếng đồng hồ từ làng Măng Lùng lên Trạm dược liệu. Khi tới nơi vào đúng lúc giữa trưa, anh Du cùng các công nhân trẻ và vợ, con đang loay hoay dọn những cành cây khô gãy đè các cây sâm trong cơn mưa tối hôm trước. Với dáng người to khỏe, thân hình vạm vỡ nhờ leo núi quanh năm nhưng anh Du vẫn nhẹ nhàng lượm từng cành cây khô để hoa sâm không bị gãy. “Đi cẩn thận khéo dẫm lên sâm ngheem” – mặt anh tươi cười khi có khách đến và không quên nhắc chừng chúng tôi. Ngồi mân me những chùm hoa sâm đang nở rộ dưới ánh nắng ít ỏi xuyên qua tán rừng già rọi xuống, anh Du chia sẻ với chúng tôi về hành trình theo nghiệp giữ sâm. Ấy là vào năm 1980, khi mới 18 tuổi, chàng thanh niên Hồ Văn Du được Ti y tế Quảng Nam – Đà Nẵng tuyển dụng để cùng với cán bộ đi khảo sát thành lập vườn sâm nhà nước. Nhờ thuộc lòng từng dãy núi, khe suối trên đỉnh Ngọc Linh qua những chuyến săn bắt thú rừng và nhất là biết những khu vực cây sâm trúc tự nhiên còn nhiều nên Hồ Văn Du đã có công rất lớn trong những ngày đầu hình thành Trạm dược liệu ngày nay. Theo lời kể thì vào thời điểm đó, anh Du cùng với 3 thanh niên người Xê Đăng khác ở làng Măng Lùng mang gùi vào rừng già để tìm sâm tự nhiên đưa về trồng tập trung tại Trạm dược liệu bây giờ. Ngày đó, núi rừng hoang vu, mỗi chuyến đi quy tụ sâm, cả nhóm phải ở lại trong rừng già cả tuần, có khi là nửa tháng. “Việc tìm sâm tự nhiên trong rừng già là vào khoảng tháng 3 vì mùa này sâm rừng ra hoa dễ phát hiện. Ở trong rừng già ăn cơm với muối và rau rừng là chủ yếu. Có lúc anh em gặp thú dữ bỏ chạy hết hơi. Ban đêm trời lạnh dưới 10 ⁰C. Nhiều người bị sốt rét, cảm lạnh do mưa rừng nên rất gian khổ” – anh Du nhớ lại. Khi di thực sâm tự nhiên về Trạm dược liệu, anh Du lại cùng các công nhân làm đất, cuốc thửa để đưa vào trồng theo đúng kỹ thuật tại khu vực có độ cao gần 2 nghìn mét. Nhờ vậy nên năm sau, sâm tự nhiên bám rễ trổ bông và cho những hạt giống tự nhiên. Cả nhóm ai cũng vui mừng vì sau bao nhiêu gian khổ, cây sâm trúc đã có lối thoát trong bài toán bảo tồn, phát triển nguồn giống.

 Anh Du bên luống sâm 10 năm tuổi trạm Trạm dược liệu Trà Linh. Ảnh: H.Thọ

Hạnh phúc từ vườn sâm

          Khi vườn sâm trúc trong Trạm dược liệu được hình thành thì anh Du cùng các công nhân túc trực quanh năm, suốt tháng ở đây để chăm sóc, bảo vệ cây sâm trước sự xâm hại của thiên nhiên, thú rừng và con người. Đến năm 1987, do yêu cầu mở rộng diện tích vườn sâm nên số lượng công nhân được tuyển dụng thêm. Cũng từ vườn sâm này anh Du đã đem lòng yêu chị Hồ Thị Hai (sinh năm 1970) là công nhân Trạm dược liệu. Từ lòng yêu sâm và sự chịu thương, chịu khó nên họ đã nên duyên vợ chồng và sinh được 2 người con. Đến nay các con của anh Du cũng theo nghiệp cha, mẹ tham gia bảo vệ vườn sâm nhà nước tại Trạm dược liệu. Do những ngày đầu mới lập gia đình, đồng lương ít ỏi mà nương rẫy thì lại không có nên vào những lúc rảnh rỗi cả 2 vợ chồng anh Du lại vào rừng mót sâm tự nhiên đưa về trồng bên cạnh vườn sâm của Trạm dược liệu để đảm bảo kinh tế gia đình ổn định. Kể từ năm 1998 đến nay, hằng năm anh Du bán hơn 10 kg sâm trúc của riêng mình. Nhờ đó nên cuộc sống đã khấm khá, không còn đói nghèo, vật dụng sinh hoạt gia đình được sắm sửa đầy đủ, tiện nghi. Hiện nay, gia đình anh Du đang có trong tay 10 nghìn gốc sâm trúc hơn 10 năm tuổi. Cứ tính bình quân 2 gốc sâm nặng 1 lạng và có giá khoảng 2,5 triệu đồng thì tính ra vườn sâm của gia đình anh Du trị giá hơn 12 tỉ đồng. Không chỉ là một công nhân có vai trò to lớn trong việc bảo tồn và phát triển vườn sâm nhà nước mà anh Hồ Văn Du còn là một người Xê Đăng giàu nghị lực biết làm giàu một cách chính đáng trên quê hương mình. Và kể từ đầu năm 2014 này anh được Trung tâm phát triển sâm Ngọc Linh và Dược liệu Quảng Nam bổ nhiệm giữ chức Trưởng Trạm dược liệu Trà Linh, nơi anh đã gắn bó trong 35 năm qua. “Hạnh phúc nhất của tôi bây giờ là hằng ngày nhìn thấy vườn sâm trong Trạm dược liệu mọc lên xanh tốt. Mong sao thời gian tới nhà nước phải quan tâm đầu tư phát triển mạnh cho cây sâm trúc và vận động nhân dân ở Trà Linh ai cũng tham gia trồng sâm vì nó quý lắm, nó là cây làm giàu cho người Xê Đăng ở đây!”. Anh Du cũng chia sẻ là từ đầu năm 2014 đến nay, mức lương và các khoản phụ cấp của anh được tăng lên 7,2 triệu đồng/tháng. Những năm trước khi vườn sâm còn thuộc Công ty Dược vật tư y tế Quảng Nam thì mức lương của anh chỉ vỏn vẹn 5 triệu đồng nên chưa tương xứng với mồ hôi, nước mắt đã đổ vào vườn sâm.

Mỗi gốc sâm lớn lên đều có bàn tay nâng niu, chăm bón của anh Du. Ảnh: H.Thọ

Trải qua 35 năm chăm sóc và bảo tồn cây sâm trúc tại Trạm dược liệu Trà Linh nên đến nay, vườn sâm này đã có 126 nghìn gốc sâm sinh trưởng trên diện tích 10 ha. Sắp tới anh Du sẽ đảm đương nhiệm vụ mở rộng diện tích trồng sâm lên 44 ha theo kế hoạch của tỉnh giao. Giờ đây anh Hồ Văn Du đã hiểu rất rõ về loại cây dược liệu quý hiếm này. Những kinh nghiệm đúc kết qua quá trình chăm bón, thu hoạch hạt và kỹ thuật gieo ươm hiệu quả nhất được anh hướng dẫn tỉ mỉ cho anh em công nhân để tiếp tục gìn giữ nguồn gen của loại dược liệu cực kỳ quý hiếm này. “Nếu thần núi thương tình cho tôi khỏe mạnh thì mình sẽ tiếp tục gắn bó với cây sâm trúc đến khi nào đôi chân không leo núi nữa thì thôi!”- anh Du khẳng định.